Sanat hayatının 70. yılını kutlayan 96 yaşındaki sanatçı Haldun Dormen, sahneyle iç içe geçen hayatını ve sanat seyahatini AA muhabirine anlattı. Sait Ömer Bey ile Nimet Rüştü Hanım’ın çocuğu Dormen, 5 Nisan 1928’de Mersin’de dünyaya geldi.
Usta sanatçı, Galatasaray Lisesi ile Robert Kolejdeki eğitiminin akabinde ABD’de üniversiteye gitti ve tiyatrolarda çalıştı. Türkiye’ye 1954’te dönen sanatçı, Beyoğlu’nda Erol Günaydın, Nisa Serezli, Metin Serezli ve Erol Keskin ile Cep Tiyatrosunu kurdu. Dormen Tiyatrosunu 1957’de kuran sanatçı, tiyatroya ilgisinin doğuştan geldiğini belirterek, “Bu işlerin içinde olmayı düşünüyordum. Ama Amerika’da okuduktan sonra tiyatrocu olarak kalmayı tercih ettim. Amerika’da tiyatronun özünü öğrendim. Çok uygun bir okula, Yale Üniversitesi Tiyatro Kısmı’na gittiğim için nitekim tiyatronun ne olduğunu, neler yapmamız ve hissetmemiz gerektiğini öğrendim.” dedi.
Haldun Dormen, ABD’de mezun olduktan sonra 4 yıl tiyatro sahnelerine çıktığını aktararak, şunları kaydetti:
“Hatta Hollywood’da sahneye çıktım. Meşhur sahnede başrol bile oynadım.Türkiye’ye dönme kararım daima vardı esasen. Hollywood’da bir kıvılcım oldu üzere lakin ben Türkiye’ye döneceğim dedim. Amerika’daki düzgün ömrüme karşın Türkiye’ye döndüm. Hiçbir vakit da pişman olmadım.”
“BEN ÇIKARIM DEDİM VE YÜZLERCE OYUN OYNADIM”
Sanatçı Dormen, Türkiye’ye döndükten sonra, öğrencilerine bir dost üzere hocalık yaptığını ve öğrencileriyle dostça bir ortamda çalıştıklarını söz etti.
Üniversite yıllarında ABD’deki bir hocasından çok etkilediğini lisana getiren usta sanatçı, şu bilgileri verdi:
“Ben 8-10 yaşlarında futbol oynarken ayağımı sakatladım, sakat kaldım. Olumlu bir insan olduğum için ‘Ben yaparım’, ‘Herkesten güzel dans ederim.’ dedim. Futbol oynayamıyorum ya bu çeşit şeyleri âlâ yapmaya karar verdim. Tiyatroyu, sinemayı çok seviyorum. Düzgün bir direktör olacağım diye düşündüm. Sahneye çıkamam, ayağımda sakatlık var zira. Yale Üniversitesinde direktör olsanız bile, her hafta oyundan bir sahneyi oynamanız lazımdı. Jül Sezar’dan bir sahne oynuyordum. Sahne boştu, yürüyordum. Benim çok yararlandığım bir öğretmenim, dersten sonra, ‘İyiydin lakin niçin ayağınla komiklik yapıyordun. Hiç gerek yoktu.’ dedi. ‘Benim ayağım sakat. Ben komiklik yapmıyorum.’ dedim. Bayan kıpkırmızı oldu. Dedim ki, ‘Siz bana çok değerli bir şey öğrettiniz. Demek ki ben bu ayakla sahneye çıkabilirim’. O günden beri umurumda değil. Türkiye’ye döndüm. Bir eleştirmenimiz ‘Ayağın sakat, niçin sahneye çıkıyorsun?’ dedi. ‘Ben çıkarım.’ dedim ve yüzlerce oyun oynadım.”
“TÜRK TİYATROSU HER ZAMANKİNDEN DAHA ÂLÂ DURUMDA”
Dormen, Türk tiyatrosunun son yıllarda geçirdiği değişimleri çok beğendiğini söyleyerek, “Çok yeterli direktörler ve çok güzel müellifler yetişiyor. Müellif yetişmesi bence çok değerli. Yürekli şeyler yapıyorlar. Bence Türk tiyatrosu her zamankinden daha yeterli durumda. Bugünkü halimizle Türk tiyatrosunda lisanımız Türkçe olmasa, rahatlıkla dünya çapında bir tiyatro oluruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Genç oyunculara tavsiyelerde de bulunan sanatçı, “Bir tek tavsiyem var: ‘Yaparsın şekerim’. Bu iş tutku olmadan yapılamaz. Azim lazım. Ümitsizlik yok. Ümitsizlik yaratacak durumlar olabilir. Bizim sanatçı olarak bu durumları kabul etmememiz lazım. Kendi kendinize ‘Yaparsın şekerim.’ diyeceksiniz.” diye konuştu.
Usta sanatçı, genç tiyatrocuları yetiştiren bir eğitmen olarak muvaffakiyete giden yolun “sevmek” olduğunu vurguladı ve şu bilgileri verdi:
“Tiyatroyu, hayatı, insanları sevmek… Tiyatroyu severseniz çok iş başarırsınız. Ümitsizliğe kapılmamak lazım. Tiyatroda bilhassa bir oyununuz tutmayabilir. Çok beğendiğiniz bir rolde başarısızlığa uğrayabilirsiniz. Vazgeçmeyeceksiniz. Onu değiştirecek şeyler yapacaksınız. 70. yıla kadar geldim. Nasıl geldim, ben de bilmiyorum lakin geldim.”
“TİYATRODAN ÇIKARKEN OTOMOBİLİMİ HAVAYA KALDIRDILAR. O KADAR BEĞENDİLER”
Oyunlarda partnerleriyle çalışmaktan çok keyif aldığını lisana getiren Dormen, “Rahmetli Ayfer Feray ile birçok oyunda birlikte oynadık. Çok âlâ oyuncuydu. Nevra Serezli’yle çok âlâ oyunlar oynadık. Onlarla oynamak çok keyifliydi. Lakin benim en çok bir arada oynadığım kişi Metin Serezli’ydi. Aşağı üst 24 oyunda başrol oynadık karşı karşıya. Çok keyif alıyordum Metin’le oynamaktan zira artık birbirimizi çok düzgün tanıyorduk. Allah rahmet eylesin. Yeri çok boş kaldı.” açıklamasını yaptı.
Haldun Dormen, en heyecanlandığı yapıtın 1961’de rol aldığı müzikal oyun “Sokak Kızı İrma” olduğunun altını çizerek, “Paris’te görmüştük. Betül’le (Mardin) evliydim. Betül’e ‘Ben bu oyunu Türkiye’de yapmak istiyorum.’ dedim. ‘Deli misin?’ dedi ve yaptık. Çok sıkıntı kurallar altında yaptık ancak yaptık. Çok heyecanlandım, olur mu olmaz mı diye. Çok başarılıydı.” tabirlerini kullandı. Dormen Tiyatrosunun nasıl kurulduğunu da anlatan usta oyuncu, şunları söyledi:
“Dormen Tiyatrosu hiçbir vakit Haldun Dormen Tiyatrosu olmadı. Bizim tiyatromuz oldu. Bütün oyuncuların kurduğu tiyatro oldu. Bu yüzden hiçbir vakit benim tiyatrom diye kelam etmedim. Daima bizim tiyatromuz diye kelam ettim. Ben 1960’lı yıllarda tiyatroyu kurduğumdan beri Anadolu’nun her köşesine gittim. Her yerde büyük ilgiyle karşılandım. Mesela ‘Sokak Kızı İrma’nın birinci turnesi Gaziantep’teydi. Korkuyorduk. Âlâ manada, kıyametler koptu. Tiyatrodan çıkarken otomobilimi havaya kaldırdılar. O kadar beğendiler.”
1981’de sahneye koyduğu “Lüküs Hayat” oyununun yıllarca oynanmasının Ekrem Reşit Rey ve Cemal Reşit Rey’in dehasının bir göstergesi olduğunu belirten Dormen, oyunun 30 sene sahnelendiğini yeniden sahnelense tekrar seyircilerin salonları dolduracağını, müziklerinin vazgeçilmez olduğunu lisana getirdi.
