Türk dizileri, bu alanda Türkiye’yi ABD ve İngiltere’nin akabinde üçüncü büyük ihracatçı pozisyonuna yükseltti. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, dünyada yaklaşık 700 milyon kişi Türk dizisi izliyor. Bilhassa Orta Doğu, Balkanlar ve Türk lisanının konuşulduğu Asya ülkelerinde çok tanınan olan Türk dizileri, tarihî bağlar, ortak gelenekler ve paylaşılan kültürel kimliklerle de birçok farklı bölge ile yakınlık kuruyor.
Türk dizilerinin başarısı dünyada birçok platformda konuşulurken, Northwestern Üniversitesi’nde “Global Turkish TV Drama” (Küresel Türk Televizyon Dizileri) başlığıyla ders olarak ele alındı.
“TÜRK DİZİLERİ GELDİ VE O KOMÜNİST PROPAGANDASINI DARMADAĞIN ETTİLER”
Northwestern Üniversitesi Katar yerleşkesinde vazife yapan Dr. Öğretim Görevlisi Yasemin Y. Çelikkol, verdiği derse ve Türk dizilerinin muvaffakiyetinin nedenlerine ait açıklamalarda bulundu. Bulgaristan Türklerinden olan, ABD’de büyüyen ve orada eğitim gören Çelikkol, Türk dizileri üzerine doktora yaptığını ve uzun yıllar bu üretimleri araştırdığını söyledi.
Çelikkol, Türk dizilerinin Bulgaristan ve Rusya’da çok kıymetli bir muvaffakiyet kaydettiklerini belirterek, “Ben küçükken Türklerin, Bulgar medyasına nasıl yansıdığını gördüm. Daima Türklerde gerici, barbar, makûs Müslüman imajı vardı. İslamiyet’i de daima bastıra bastıra çok makus bir formda yansıttılar. Yani komünizm vaktinde Bulgaristan ile Türkiye bağlantıları pek de âlâ değildi. Sonra Türk dizileri geldi ve o komünist propagandasını darmadağın ettiler.” dedi.
Bulgar milliyetçilerin hala bu gelişmelerden ötürü mutsuz olduğunu aktaran Çelikkol, şöyle devam etti:
“Bu gelişmeler, nasıl gelişimler? Mesela evvelce Bulgarlar, tatil yapmak için daima Yunanistan’a giderdi. Artık Türkiye’yi tercih etmeye başladılar. Sıhhat turizmi için bile Bulgaristan’dan Türkiye’ye geliyorlar. Büyürken o Türklere karşı oluşturulmaya çalışılan nefret eforlarına şahit olmuşken Bulgarların koşa koşa bugün Türkiye’ye gelmelerini görmek beni çok şaşırttı. Araştırmalarım da aslında bu durumdan ilham alarak başladı.”
Dr. Öğretim Görevlisi Yasemin Y. Çelikk Dr. Çelikkol, Türk dizilerinin Rusya’da da başarılı olduğundan bahsederek, “Rusya’da genelde ‘Türkiye’de Doğu kültürü var, Müslüman, gerici bir ülke, yüksek kültürleri yok’ üzere bir izlenim vardı. Lakin ‘Muhteşem Yüzyıl’ dizisi yayınlandıktan sonra Ruslar, akın akın Türkiye’ye gelmeye başladılar. Daha evvel de tatil ve ticaret için geliyorlardı. Fakat bu sefer Hürrem’in yüzüğünü aramak için Kapalıçarşı’ya, ya da çekim yerlerini görmeye, hatta kimi çekim yerlerinde mesken satın almaya geldiler. Olağan Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısından sonra hem Rusya’dan hem de Ukrayna’dan Türkiye’ye geliş daha da hızlandı.” diye konuştu.
“BULGARİSTAN’DA 15 YILDIR TÜRK DİZİLERİ PRIME TIME’DA DEVAM EDİYOR”
Türk dizilerinin tanınan olma sürecinin Orta Doğu’da “Gümüş” dizisiyle başladığına işaret eden Yasemin Çelikkol, “Balkanlarda ise ‘Binbir Gece’ dizisi ile başladı. Latin Amerika’da ‘Fatmagül’ün Kabahati Ne‘ dizisi çok dikkat çekti. Afrika’da da birinci önce ‘Muhteşem Yüzyıl‘ çok ilgi gördü.” tabirlerini kullandı.
Çelikkol, Türk dizilerinin tesiri ve öğrencilerinin ilgisinden ötürü bu bahse dair bir ders vermeyi üniversiteye önerdiğini lisana getirerek, şunları kaydetti:
“Dersin ismi ‘Global Turkish TV Drama’, yani dünya çapında Türk dizilerinin yayılması konusu. Üniversite 3. ve 4. sınıf öğrencilerine veriyorum. Çok fazla öğrenci katılmayı istedi. Ama kapasitemiz doldu. Derste hususa çok bilimsel yaklaşıyoruz. Orta Doğu’dan başlıyoruz, sonra Katar, Irak, Fas, Mısır, Filistin, Gana, Bulgaristan, İsveç, Kazakistan, Rusya, Küba, Arjantin, Brezilya, Hindistan ve Endonezya’dan Türk dizileri üzerine bilimsel makaleler okuyoruz. Farklı açılardan üretimlere bakıyoruz. Mesela izleyiciler, dizilerle ilgili ne düşündü, neden seyrediyorlar, neden seviyorlar, neden rahatsız oluyorlar üzere ya da bu diziler neden oluşturuluyor; politik ve ekonomik açıdan… Hem farklı ülkelerden bilimsel yayınlar okuyoruz hem de öğrenciler araştırma tekniklerini öğreniyorlar.
Okuduğumuz makalelerde de akademisyenler, çok farklı açılardan dizilere bakıyorlar. Mesela Türk dizileri yumuşak güç olarak mı oluşturulmuş ya da pazarda bir eksik var, bunu mu dolduruyor üzere bir yaklaşım var. Öteki bir yaklaşım, izleyicilerin reaksiyonu. Neden Türk dizilerini izliyorlar? Örneğin Hindistan’da Bollywood revaçtayken, neden Türk dizilerini seyrediyorlar. Çalışmalar bunları içeriyor. Sonuç olarak global medyada bilhassa Hollywood varken, Türkiye üzere naçizane bir ülke dünya çapında izlenmeye başlandı ve bu muvaffakiyet devam ediyor. Bulgaristan’da bile 15 yıldır Türk dizileri prime time’da devam ediyor. Ders öğrencilerin de çok güzeline gidiyor.”
“TÜRK DİZİLERİNİN BAŞARISI TEK BİR NEDENE BAĞLI DEĞİL”
Hollywood’un imallerinde herkese uymayan bakış açılarını normalleştirilmeye çalıştığına ve bir kültür empoze ettiğine dikkati çeken Çelikkol, “Birçok izleyici ve öğrencilerimin, Hollywood’un yanında bilhassa bir Müslüman ülke olarak Türkiye’nin, dizilerde hem çok yüksek yapım kalitesi sergilemesi hem de dünyada bu kadar büyük bir medya haline gelmesi çok güzellerine gidiyor. Türk dizilerinin başarısı tek bir nedene bağlı değil, bu yüzden öğrencilerimden farklı ülkelerden farklı makaleler okumalarını istiyorum. Keşmir’deki, Gazze’deki Müslümanlar, Uygur Türkleri, ‘Diriliş Ertuğrul’u çok farklı bir halde seyrediyorlar. Orada birinci sefer Müslümanları terörist olarak değil, güçlü, onurlu, dünya lideri olabilecek şekilde görüyorlar ve hem morallerini yükseltmek hem de biraz daha güçlü hissetmek için araştırmalarıma nazaran bu diziyi izliyorlar. Dünyada da bu durum bir tehdit olarak görünüyor.” değerlendirmesini yaptı.
Yasemin Çelikkol, “Diriliş Ertuğrul” dizisinin tesirinden ötürü Pakistan’da birçok çocuğa “Ertuğrul” isminin verildiği bilgisini de paylaştı.
Muhteşem Yüzyıl “ARTIK BEŞERLER BATI KÜLTÜR HEGEMONYASINDAN BIKTILAR”
Türk dizilerinin izleyiciler üzerindeki gücünü kırmak için Hindistan, İsrail üzere farklı ülkelerde de aykırı üretimlerin ortaya çıktığına işaret eden Çelikkol, son periyotta Japonya’da izlenen Türk dizilerini araştırdığını söyledi.
Bir Türk olarak Türk dizilerinin muvaffakiyetinden gurur duyduğunu lisana getiren Çelikkol, “Bence dünyada artık beşerler Batı kültür hegemonyasından bıktılar, yoruldular. Hollywood her ne kadar güçlü olsa da dünyadaki birçok insan, öbür ülkelerin üretimlerinin da o kadar hoş, hatta daha kaliteli ve kendilerine daha yakın olabileceğini görüyor. Hollywood’un sergilediği şiddettir, cinselliktir bunlara artık maruz kalmak istemiyorlar. Aileleriyle birlikte rahatça Türk dizilerini izleyebiliyorlar.” görüşünü paylaştı.
“TÜRK ÜRETİMİ DİZİLER ÇOK TANINAN OLDU“
Yasemin Y. Çelikkol, Zambiya’nın Hristiyan bir ülke olmasına karşın Türk dizilerinde yer alan dua sahnelerinden çok etkilendiklerini aktararak, “Son devirde Netflix’teki Türk üretimi diziler çok tanınan oldu. Bu âlâ bir şey mi, berbat bir şey mi emin olamıyorum. Oradaki birtakım üretimler, Türk dizilerinin özelliklerini sergilemiyor. Aslında daha çok Hollywood dizileri üzere olmaya çalışıyorlar. Bu da bence yanlış. Zira dünya çapında Türk dizileri, kendine has temaları, sinema teknikleriyle çok düzgün bir yolda devam ediyor.” dedi.
Türk dizilerinin dünyanın birçok yerinde tekrar tekrar izlendiğini söyleyen Çelikkol, “Katar’da Uber sürücüm Afganistan’dandı ve ‘Diriliş Ertuğrul’ dizisini hem kendi lisanında hem de İngilizce olarak 3 kere seyrettiğini söyledi. Birinci çıktığında işe gitmediğini anlattı. Yani Afganistanlı bir sürücü, Osmanlı’nın tekrar dönmesini, Müslümanların dünyayı yönetmesini istiyor ve bu hayallerle ‘Diriliş Ertuğrul’ dizisine dört elle sarılmış.” formunda konuştu.
Çelikkol, Türk dizilerinden ötürü birçok insanın Türkçe öğrenmeye başladığını vurgulayarak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yunanistan’da bile Türkçe kursları dolmuş. Teksas’ta Meksika asıllı bir aile Türk dizilerini, İngilizce alt yazıyla seyretmek istemiyordu. Zira kıssada bir şeyler kaçırdıklarını hissediyorlarmış. Ailecek bunun için Türkçe öğrenmeye çalışıyorlardı. Etiyopya’da, Somali’de de Türk dizilerinden etkilenerek, ince muhakkak çay bardaklarını tercih ediyorlardı. Yani bu üretimler Afrika’ya ticareti de arttırdı. Orta Doğu’ya Türkiye’den bu manada çok fazla mobilya, mutfak eşyası geldiğini biliyorum. Türk dizileri hem ticari açıdan hem turizm açısından hem de bence en kıymetlisi yumuşak gücüyle çok çok etkiledi, Türkiye’yi çok farklı bir yere getirdi.”
