Ahmet Adnan Saygun ortamızdan ayrılalı 34 yıl oldu. İzmir Ulusal Kütüphanesinin kurucularından, matematik öğretmeni Mahmut Celalettin Bey ve Zeynep Seniha Hanım’ın çocuğu olarak 7 Eylül 1907’de dünyaya gelen Saygun, 1912’de eğitim hayatına başladığı İzmir’deki Hadika-i Subyan İlkokulunda müzik derslerindeki yeteneğiyle dikkat çekti.
İzmir İttihat ve Terakki Lisesine 1918’de başlayan Saygun, daha sonra müzik öğretmeni İsmail Zühtü Kuşçuoğlu’nun kurduğu dört sesli koroya katıldı. Öğretmeninin önerisi üzerine, 13 yaşındayken ünlü piyano öğretmeni Rossati’den piyano dersleri almaya başlayan Saygun, 1922’de Macar Tevfik Bey ile çalışmalara başladı ve 1923’te Hüseyin Sadettin Arel’den iki ay armoni dersi aldı.
Saygun, 1925’te “Musiki Lugati” yapıtını Fransız La Grande Encyclopedie’den müzikle ilgili makaleleri çevirerek meydana getirmesinin akabinde 1926’da İzmir Lisesinde müzik öğretmeni olarak göreve başladı.
Maarif Vekaleti’nin açtığı sınavı kazanarak 1928’de Paris’e burslu gönderilen usta sanatçı, ünlü müzik okulu Schola Cantorum’da Vincent D’Idy, Eugene Borrel, Souberbielle, Amedee Gastoue üzere isimlerden ders aldı.
Ahmet Adnan Saygun, 1931’de Türkiye’ye döndükten sonra Musiki Muallim Mektebi’ne, 1936’da ise İstanbul Belediye Konservatuvarına kontrpuan ve teori öğretmeni olarak atandı.
İLK TÜRK OPERASI “ÖZSOY”U KALEME ALDI
Saygun, 1934’te yöneten Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasını (CSO) yönetirken Atatürk’ün talebiyle, Türkiye’yi ziyaret edecek İran Şahı’na özel birinci Türk operası olan “Op. 9 Özsoy”u bir ay üzere kısa bir vakitte yazdı. Birebir yıl, tekrar Atatürk’ün talebiyle “Taşbebek” operasını besteledi.
“Yunus Emre Oratoryosu”nu 1942’de tamamlayan Saygun, 25 Mayıs 1946’da Ankara’da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde bu yapıtı seslendirildi ve büyük muvaffakiyet kazandı.
En değerli yapıtı olarak kabul edilen eser, Cumhuriyet devri Türk müziğinin en çok seslendirilen yapıtlarından oldu ve sonrasında Paris’te ve New York’ta ünlü orkestra şefi Leopold Stokowski idaresinde seslendirildi.
Bu yapıtla, çocukluğunda İzmir Kemeraltı Çarşısı’nın Dervişler Caddesi’nde Mevlevi dervişlerden duyduğu ezgileri Avrupa ve ABD’ye, Birleşmiş Milletler’e ve yapıtın sonradan çevrileceği 5 başka lisana taşıyan sanatçı, 1946’da Ankara Devlet Konservatuarı kompozisyon ve modal müzik öğretmenliğine atandı.
Saygun, 1948’de İnönü Armağanı, 1949’da Fransa Ulusal Eğitim Bakanlığınca Akademik Nişan, 1950’de Akademi Madalyası, 1951’de İtalya Hükümetince 1. Nişan ve Milletlerarası Müzik Sosyetesi’nden Sibelius Bestecilik madalyasına layık görüldü.
İLK “DEVLET SANATÇISI”
Sanatçı, 1971’de yürürlüğe giren Devlet Sanatçılığı Kanunu çerçevesinde birinci “devlet sanatçısı” unvanını aldı ve 1981’de Atatürk Sanat Armağanı, 1985’te de “Sanatçı Profesör” unvanlarına layık görüldü.
Ulvi Cemal Erkin, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar ve Necil Kazım Akses ile “Türk Beşleri” ortasında yer alan Saygun, “Kerem”, “Köroğlu”, “Gilgameş” başta olmak üzere üç opera, “Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan” isimli koral eserler, 5 senfoni, çeşitli konçertolar, orkestra, koro, oda müziği yapıtları, vokal ve enstrümantal kesimler, kitaplar, araştırmalar ve makaleler yazarak sayısız türkü derlemesi yaptı.
Ahmet Adnan Saygun, 6 Ocak 1991’de pankreas kanseri nedeniyle hayatını kaybetti.
“Türk Halk Musikisinde Pentatonizm”, “Gençliğe Müzikler: Halkevi ve Mektepler için”, “Rize, Artvin, Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunlar Hakkında Kimi Malumat”, “Halk Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve bir Horon”, “Lise Müzik Kitabı I-II-III”, “Musiki Temel Bilgisi I-II-III-IV” ve “Mod öncesi Ezgilerin Sınıflandırılması” yapıtlarını kaleme almasının yanı sıra, “Divertimento”, “Suit”, “Ağıtlar”, “Manastır Türküsü”, “Taşbebek”, “Dağlardan Ovalardan”, “Anadolu’dan”, “Töresel Musiki”, “Küçük Şeyler”, “Ayin Raksı”, “Atatürk’e ve Anadolu’ya Destan”, “Dört Arp İçin Üç Türkü” ve “Kumru Efsanesi” üzere yapıtlara de imza attı.
