Birçok medeniyete mesken sahipliği yapan ve Van Kalesi’nin güneyinde bulunan “Eski Van Şehri’nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Kısım Lideri Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu’nun başkanlığında, ortalarında farklı üniversitelerden bilim insanlarının bulunduğu 36 kişilik bir grupla hafriyat çalışması yürütülüyor. Yaklaşık 2 bin metrekarelik bir alanda yapılan çalışmalarda yanmış evrak ve kumaş kesimleri, cam bilezik kesimleri, boncuk, bronz sikkeler, seramik tabaklar, tütün lüleleri bulundu, Osmanlı’nın pazar yeri de ortaya çıkarıldı. Urartu periyodundan Osmanlı’nın son periyoduna kadar yerleşim yeri olarak kullanılan kentin kıymetli bir alan olduğunu belirten Hafriyat Lideri Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu şöyle konuştu:
“Eski Van Kenti, Urartu’dan Osmanlı’nın son devirlerine kadar aslında kentin tarihinin kesintisiz olarak yaşandığı alanı oluşturuyor. Bu alan bir tarihi kent, bir ören yeri. Ve burada çok farklı kültürlere devletlere ilişkin hem mimari dokular hem de kültürel tarihi ilgilendirecek farklı ipuçları kelam konusu. 2024 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğümüzün resmi müsaadeleri ve dayanakları doğrultusunda Van YYÜ ismine başkanlığımda bir takım tarafından arkeolojik kazılara başlandı. Biz bu kazılarımızı Hüsrev Paşa Hanı’nın batısındaki alanda toprak altında kalan yerin gün yüzüne çıkarılması gayesiyle gerçekleştirmeye başladık. Ve yaklaşık 2 bin metrekarelik bir alanda 1,5 metre derinliğe kadar inmiş durumdayız.”
OSMANLI’NIN TİCARET ALANI İLE KARŞILAŞTIK
Kazı Lideri Prof. Dr. Terzioğlu, “Çok sayıda kırık vaziyette küp testi ortaya çıktı. Burada bir ticari hayat kelam konusuydu. Tıpkı vakitte çok çeşitli boncuklar, bilezikler, düğmeler, çok sayıda yanmış kumaş modülü ve yerlerin yangın geçirdiğini kentin son devirlerinde istila evresi ve Ermeni ayaklanmaları evresinde yangın geçirdiğine işaret eden çok yangın katmanlarıyla karşılaştık. Alanda sayısız yanmış ahşap kesimiyle karşılaştık. Pencere şebekeleri tekrar devrin değişik buluntuları arasında” diye konuştu.
GELECEĞE MİRAS PROJESİNE DAHİL EDİLDİ
Arkeolojik kazıların yapıldığı alanın tümüyle taş döşeli olacağını iddia etmediklerini de belirten Prof. Dr. Terzioğlu, “Buradaki mimari dokunun 19’uncu yüz yıla ilişkin kısmını külliyen ortaya çıkarttık. Kapı eşikleri duvar dokuları Osmanlı süvari kılıçları, tekrar bir hançer bulduk Osmanlının son periyotlarında kullanıldığını bildiğimiz. Kentin toplumsal hayatının renkliliğini biliyoruz. Van pozisyon prestijiyle İran- Anadolu doğu ile batı ortasında geçiş ortasında yer alıyor. Burası stratejik pozisyon prestijiyle hakikaten çok kıymetli bir yerleşim yeridir. Lakin bunu kazılarla canlı örnekleriyle belgelemiş oluyoruz. Bu bizi çok keyifli ediyor çok heyecanlandırıyor. İlerleyen kademelerde eski Van hakkında çok daha geniş ve farklı bilgiler verme mümkünlüğü da elde etmiş olacağız. Esik Van Kenti ‘Geleceğe Miras Projesi’ne dahil edildi. Bu proje kapsamında burası ören yerine dönüştürülecek. Ören yeri etraf düzenlemesi şu anda hazırlık kademesinde devam ediyor” tabirlerini kullandı.
OSMANLI ARKEOLOJİSİNE İLİŞKİN DEĞERLİ BİR ÇALIŞMA YÜRÜTÜLÜYOR
Kazı alanında incelemelerde bulunan YYÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Şevli ise 1915-1918 yılları ortasında kimi Ermeni çetelerin ayaklanması sonucu Ruslar tarafından kentin işgal edildiğini, 2 Nisan 1918 tarihinde ise Osmanlı ordusu tarafından kurtarıldığını söyledi. Van kentinin o periyot yakılıp yıkıldığını anlatan Rektör Prof. Dr. Şevli, yapılan hafriyat çalışmalarında da o periyoda ilişkin yanmış ve savaş izlerinin görüldüğünü söyledi. Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu’nun başkanlığında 36 kişilik geniş bir grupla çalışmaların titiz bir halde devam ettiğini belirten, Prof. Dr. Şevli, “Disiplinler ortası bir grup, Prof. Dr. Gülsen Baş Terzioğlu hocamızın öncülüğünde farklı üniversitelerden de 36 kişilik geniş bir takım, Kültür ve Turizm Bakanlığımızın dayanaklarıyla burada Osmanlı arkeolojisine ilişkin bir çalışma yürütüyorlar. Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy burayı ziyaret etti. Bu alan ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamına alındı. Çalışmalara dayanak veren Sayın Bakanımız, milletvekillerimize ve Valimize teşekkür ederim. Burada yapılan çalışmalarda buranın bir pazar yeri olduğu katılaştı. Yer döşemesinin taşları bile çok değerli. Ortadaki koridorlar, pazara açılan dükkânlar, merdivenler, su kanalları bunların hepsi ortaya çıkarıldı” diye konuştu.
Kaynak : Cumhuriyet.com
