Sübvansiyon artışının yanı sıra, İBB toplumsal belediyecilik projelerini de süratle genişletti.
•Ücretsiz ulaşım takviyeleri: 0-4 yaş ortasında çocuğu olan annelere ve iş arayanlara yönelik fiyatsız ulaşım uygulamaları hayata geçirildi.
•Özel nakliyat entegrasyonu: Özel Nakliyecilik Otobüsleri’nin İETT standardına yaklaştırılması için yeni ödeme modelleri uygulandı.
Bu uygulamalar hem toplumsal faydayı artırdı hem de vatandaşların günlük hayatını kolaylaştırdı.
Sübvansiyonun bedeli
Artan sübvansiyon yükü, belediyenin bütçesine büyük bir baskı oluşturuyor. Lakin, vatandaşların uygun fiyatlarla toplu taşıma hizmetlerinden yararlanabilmesi için bu takviyeler artarak devam ediyor. Yıllık 1.4 milyar seyahatin gerçekleştiği İstanbul’da İBB’nin yolcu başına geliri 10.7 TL, yolcu başı masrafı 36.2 TL iken yolcu başına sübvansiyon takviyesi 25.5TL’yi buldu.
İstanbul ulaşım maliyetleri ve toplu taşıma fiyatlarına dair yapılan değerlendirmelere nazaran, son yıllarda İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından maliyetler sübvanse edilerek vatandaşlara daha uygun fiyatlarla hizmet sunuluyor. Buna karşın akaryakıt ve öbür masraflardaki artışlar toplu taşımayı ekonomik olarak daha sıkıntı bir duruma sokuyor.
Mazot fiyatları kısa müddette yüzde 131.5 arttı
Geçmişte 1 tam bilet fiyatı 1 dolara denk gelirken, bugün 20 TL yaklaşık 0,57 dolar. Fakat mazot fiyatları süratle arttı. Ağustos 2023’te 22 TL olan 1 litre mazot, Ocak 2025’te 44,74 TL’ye ulaştı. Bu süreçte mazot fiyatlarındaki artış %131,5 olarak kaydedildi.
İETT’nin giderleri
İstanbul’un en büyük toplu taşıma kurumu olan İETT, günlük 832 hatta yaklaşık 5 milyon seyahat gerçekleştiriyor. Lakin artan akaryakıt maliyetleri ve öteki harcamalar, İETT’nin maliyetlerini önemli oranda yükseltti.
• 2018 yılında yolcu başına maliyet 3,4 TL iken, 2024 yılında bu sayı yüzde %965 artışlar 36,2 TL’ye çıktı.
• Akaryakıt bedeli 2018’de 473 milyon TL iken, 2024 yılında yüzde 1050 artıllar 5,43 milyar TL’ye ulaştı.
İBB, toplumsal belediyecilik uygulamaları kapsamında sübvansiyon ölçüsünü 2018 yılında 1,7 milyar TL’den 2024 yılında 35,7 milyar TL’ye çıkardı. Bu artış oranı %2000’lik bir artış manasına geliyor. Ayrıyeten, 0-4 yaş çocuklu annelere ve iş arayan vatandaşlara fiyatsız ulaşım takviyesi üzere toplumsal projeler hayata geçirildi. İstanbul’un toplu taşıma fiyatları, öbür büyükşehirlerle kıyaslandığında hala daha düşük düzeyde. Bu bilgilere nazaran, İstanbul’da artan maliyetlere karşın İBB idaresinin uğraşlarıyla toplu taşıma fiyatları düşük tutulmaya devam ediyor. Lakin, maliyet artışları sürdürülebilirlik açısından önemli bir risk oluşturmayı sürdürüyor.
